Czym jest kryzys i jak skutecznie sobie z nim poradzić?

Rodzaje kryzysów i ich przykłady:

normatywne (rozwojowe) – związane z ważnymi momentami naszego życia, przejście na

emeryturę, decyzja o ślubie,  pojawienie się dziecka

sytuacyjne – dotyczą trudnych i często niespodziewnych sytuacji, rozwód, nagła choroba, lub śmierć kogoś bliskiego, utrata pracy

środowiskowe – epidemie, zamachy terrorystyczne, bankructwo kraju

egzystencjalne – dotyczą postrzegania siebie i sensu własnego życia

Z uwagi na dynamikę i czas trwania procesu możemy także dokonać podziału na kryzysy lekkie, umiarkowane i głębokie, oraz kryzysy nagłe (wypadek) i chroniczne (życie w przemocowej relacji). W każdym przypadku inaczej dobieramy metodę i narzędzia wsparcia.

Jakie są skutki życia w kryzysie, jeśli nie zainterweniujemy w porę:

Wymiar fizjologiczny: bezsenność, bóle głowy, zaburzenia ze strony układu trawiennego i inne,

Wymiar afektywny (emocjonalny): dominuje lęk, złość, poczucie bezradności, emocje mogą być bardzo silne, trudne do opanowania,

Wymiar behawioralny (zachowanie): trudność w wykonywaniu codziennych obowiązków, zachowania ryzykowne (nałogi), powtarzane, nieskuteczne próby wyjścia z kryzysu,

Wymiar poznawczy: zaburzenia koncentracji i uwagi, ruminacje – powracające natrętne myśli, trudność z obiektywną oceną sytuacji.

Co to oznacza dla najbliższej rodziny, przyjaciół, czy pracodawców?

Osoby funkcjonujące w kryzysie środowiskowym jakim jest pandemia koronawirusa mogą ulegać trudnym emocjom, takim jak lęk, złość i poczucie, że nic nie są w stanie zrobić. Mogą zdarzać się nagłe wybuchy złości lub płaczu. Dominuje zmienność nastrojów, drażliwość. W niektórych przypadkach mogą pojawić się stany lękowe i epizody depresyjne. Myślenie krytyczne i kreatywne będą zaburzone. Codzienne funkcjonowanie może ulegać pogorszeniu – problemy ze snem przekładają się na trudność z wstaniem z łóżka, ciągłe zmęczenie i brak energii, trudności ze skupieniem myśli na pracy, zaplanowaniem kolejności czynności i konsekwentnym ich realizowaniem. Możemy dostrzegać rozkojarzenie, zapominanie, czy trudność w podejmowaniu decyzji.

Dlaczego tak trudno jest wyjść z kryzysu bez wsparcia specjalisty?

W sytuacji kryzysowej, podobnie jak w stanie stresu (poczucia zagrożenia) w naszym mózgu uruchamia się mechanizm obronny; w dużym uproszczeniu następuje nadaktywność układu limbicznego, odpowiedzialnego za przetrwanie, ale tym samym niejako tracimy dostęp do naszych zasobów, obniżona zostaje aktywność płatów przedczołowych odpowiedzialnych za planowanie, kreatywne myślenie, wyciąganie wniosków. Dlatego tak trudno jest ocenić racjonalnie sytuację, w której się znajdujemy i opracować plan działania, a jeszcze trudniej jest go skutecznie wdrożyć.

W czym pomaga Coach lub Interwent Kryzysowy?

- w zrozumieniu sytuacji poprzez psychoedukację (nazywa, diagnozuje, reinterpretuje)

- w odzyskaniu równowagi emocjonalnej, obniża poziom napięcia, lęku

- w wypracowaniu nowych przystosowawczych strategii, zachowań, reakcji i rozwiązań, które mogą pomóc wyjść z kryzysu

- w podniesieniu samooceny, wzmocnieniu poczucia własnej wartości, kontroli i sprawczości nad sobą i nad własnym życiem

- w odnalezieniu sensu w sytuacji kryzysowej i w wykorzystaniu rozwojowego potencjału kryzysu